ΙΣΤΟΡΙΑ - ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Η Σαντορίνη είναι ένα νησί που ανέκαθεν έχει υπάρξει αντικείμενο προσοχής, τόσο λόγω της ι-στορίας της, όσο και λόγω των μύθων που την περιτριγυρίζουν, τα οποία μαζί δημιουργούν μια μοναδική Μυθιστορία.
Το νησί κατοικείται τουλάχιστον από τα μέσα του 3.000 π.Χ. Τη δεκαετία του 1960 ξεκίνησαν α-νασκαφές στο Ακρωτήρι, έναν οικισμό στο νότιο μέρος του νησιού, από τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο, τις οποίες σήμερα έχει αναλάβει ο καθηγητής Χρήστος Ντουμάς. Οι ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια μια παραλιακή πόλη, της οποίας ο πολιτισμός έφερε τόσο ποικίλα στοιχεία που θύμιζαν τους Μινωίτες, όσο και ιδιαίτερα τοπικά Κυκλαδίτικα στοιχεία. Ο πατέρας της ιστορίας, Ηρόδοτος, ονόμασε το νησί Στρογγύλη, εξαιτίας του κυκλικού σχήματος της, η οποία, σύμφωνα με τη Μυθολογία, αναδύθηκε από τα βάθη της θάλασσας. Κατά την πάροδο των χρόνων της έδωσαν διάφορα ονόματα, όπως Φιλωτέρα, Καρίστη, Καλαυρία, Τευσία, Θηραμένη, Ρηνία, αλλά και Καλλίστη λόγω της ομορφιάς της.
Το ηφαίστειο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Σαντορίνης και συνδέθηκε ακόμη και με τον μύθο της χαμένης Ατλαντίδας˙ η τελευταία θεωρείτο ότι αποτελούσε το κεντρικό τμήμα του νησιού, το οποίο καταποντίστηκε μετά από μια έκρηξη. Περίπου το 1500 π.Χ. συνέβη η πρώτη σημαντική ιστορική έκρηξη του ηφαιστείου, αλλά σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει ήδη το νησί, αφού οι ανασκαφές ανέδειξαν μια άθικτη ερειπωμένη πόλη δίχως, όμως, ίχνος ανθρώπων. Αυτή η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα το βύθισμα του δυτικού τμήματος του νησιού, αλλά για πολλούς και τον αφανισμό του Μινωικού πολιτισμού εξαιτίας των παλιρροιακών του κυμάτων.
Αυτή την έκρηξη περιγράφει ο μύθος του Φαέδοντα, γιου του Ήλιου και της Κλυμένης, ο οποίος ζήτησε άδεια από τον πατέρα του να οδηγήσει το άρμα του αλλά δεν μπόρεσε να χαλιναγωγήσει τα αφηνιασμένα άλογα, γεγονός που οδήγησε στην αλλαγή της πορείας με καταστροφικά αποτε-λέσματα˙ η κατάσταση αυτή ελέγχθηκε από τον Δία που έριξε κεραυνό στον γιο του Ήλιου για να σταματήσει το άρμα. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι ο Ποσειδώνας δημιούργησε τα καταστροφικά πα-λιρροιακά κύματα όταν δεν κατάφερε να κερδίσει την Αθήνα από την θεά Αθηνά.
Η Σαντορίνη κατοικείται και πάλι τον 13ο αιώνα π.Χ. από τους Φοίνικες, με αρχηγό τον Κάδμο, και έπειτα από τους Λακεδαιμόνιους, στον αρχηγό των οποίων οφείλει το όνομα “Θήρα”. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, υπήρξε το σταυροδρόμι μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης˙ τον 7ο αιώνα π.Χ. ιδρύει την πρώτη και μοναδική της αποικία, Κυρήνη, στα παράλια της Βόρειας Αφρικής. Τον επόμενο αιώνα αποκτά το δικό της νόμισμα και καθιερώνεται το έμβλημα των δυο δελφινιών. Ακόμη, κατά τους Πελοποννησιακούς πολέμους συνασπίζεται μαζί με τους Σπαρτιάτες.
Με την πάροδο των χρόνων, χρησιμοποιείται ως βάση στις πολεμικές επιχειρήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδοχών του, ιδιαίτερα του Πτολεμαίου. Ωστόσο, κατά την Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά. Αξιοσημείωτη είναι η έλευση του Χριστιανισμού τον 3ο μ.Χ. αιώνα και η κατασκευή της Παναγιάς Επισκοπής από τον Αλέξιο Κομνηνό, ο οποίος υπήρξε μάλλον ο πρώτος καθολικός επίσκοπος.
Ύστερα από την τέταρτη Σταυροφορία και την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Σαντορίνη ε-ντάσσεται στο Δουκάτο της Νάξου. Εκείνη την περίοδο πήρε και το γνωστότερο της όνομα από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης (Santa Irini) στην Περίσσα. Κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατείας υπήρξε, μαζί με τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, έρμαιο του πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ιδιαίτερα το 1537. Ωστόσο, με την κατάληψη της από τους Τούρκους (1579-1821) η πειρατεία κατεστάλη και, έτσι, ξεκίνησε η ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου. Το όνομα που της δόθηκε τότε ήταν Δεμετζίκ, δηλαδή μικρός μύλος, που λογικά προήλθε από τους ανεμόμυλους.
Το νησί συμμετείχε και στην επανάσταση του 1821 υπό τον καπετάνιο Ευάγγελο Ματζαράκη που σήκωσε τη σημαία της επανάστασης, και τελικά το 1830 ενώθηκε με την Ελλάδα. Όμως, στις 18 Οκτωβρίου του 1944 κατελήφθη από τις Δυνάμεις του Άξονα (Ιταλία-Γερμανία) έως την απελευ-θέρωση της χώρας.
